Bab 5 : Tanda – Tanda Mad

 

Terbahagi kepada 2 pendapat :

-Sebahagian ulama’ Iraqi : Tidak perlu untuk meletakkan tanda cukup sekadar  terdiri Mad melalui petunjuk pada huruf itu sendiri

- Jumhur Ulama’ : Perlu meletakkan tanda Mad pada huruf

Tanda Mad :

 -Baris panjang yang terangkat sedikit yang berasal daripada kalimah (مد) yang dibuang kepala ‘mim’(م)nya dan dan ekor ‘dal’(د) bahagian atas.

 

Cara meletakkan tanda Mad , terdapat 2 pendapat :

1- Diletakkan berbetulan diatas huruf Mad (آ) : pendapat Abu Daud dan ini yang diamalkan.

2 - Diletakkan tanda Mad dihadapan sedikit pada huruf Mad.

 

   Diletakkan tanda Mad  atas huruf Mad yang tiga iaitu : Alif, Wau dan Ya (ا,و,ي) apabila bertemu dengan huruf hamzah (ه) Muttasil atau Munfassil.

     Contohnya : -

-  Hamzah muttasil : جآء

-   Hamzah munfassil :  وفي أنفسكم

 

Walaubagaimanapun Mad badal dan Mad lin tidak perlu diletakkan tanda melainkan pada tempat isybaa’ (اشباع).

     Contohnya : -  ءآمنوا 

 

Huruf Mad terbahagi kepada dua :

            1) Ditulis

            2) Dihazaf (dibuang)

-  Kalau ditulis huruf Mad akan diletakkan tanda Mad kepadanya  (جآء).

-  Kalau dihazaf huruf Mad terbahagi kepada 2 mazhab :

 

1)  Letak tanda diatas huruf Mad yang ganti   (شفعآؤا) : bersepakat syeikh dan ini yang diamalkan.

 

2)  Mad yang dihazaf dan tidak diletak alif ganti  (شفعىؤا)

Jika pertukaran hamzah tashil : tidak perlu diletakkan tanda

   - contoh :  اسرءيل

Seterusnya huruf Mad yang dibuang dan tidak diletakkan selepasnya hamzah dan sukun :

 

1)  Ya’ yang dihazaf : ےلايستحي 

2)   Ya’ Zaidah : ےدعان 

3)    Silah (صلة) ha’ dhomir dan mim jama’ : ان ربهۥ

 

Maka ulama’ Dhabt mengeluarkan 2 pendapat :

- Letak tanda ilhaq (اوي),

contoh : دعانے  , ان ربهۥ : ini yang diamalkan.

- Tidak perlu letakkan tanda ilhaq tapi letak tanda Mad,

contoh : ے من الحق  ,   لايستحي

 

 Dan pendapat pada ilhaq (إلحق) yang dibuang :

1)  Ulama’ Dhabt mazhab awal  : tidak perlu letak tanda dan diikuti oleh setengah mazhab yang terdahulu

 Khilaf pendapat pada meletakkan tanda pada huruf Mad:

1)   Sedikit yang berpendapat letak tanda berbetulan di atas huruf Mad dan ini yang diamalkan.

2)  Pendapat yang lain mengatakan letak tanda Mad dihadapan huruf sedikit.

 

BAB EMPAT

(TANDA BAGI HURUF YANG BERSYADDAH)

1-Penandaan huruf bertasydid

 Terdapat khilaf ulama pada huruf bertasydid sama ada perlu meletakkan tanda atau tidak perlu meletakkannya.

i. Sebahagian ahli Iraq mengatakan:  Meletakkan harakat pada huruf pertama dan bakinya tidak perlu.

ii.Jumhur ulama pula mengatakan perlu meletakkan tanda tasydid.

 

2.Khilaf yang berlaku dalam cara meletakkan tanda

Pendapat pertama

Mazhab khalil bin ahmad dan pengikutnya :

I.   Meletakkan kepala (syin) tanpa titik.

II.  Diletakkan diatas huruf.

III. Diambil dari perkataan (syin) kerana huruf awal mengalahkan huruf    yang lain.

IV. Apabila keadannya fathah atau dhommah diletakkan tanda itu pada    atas huruf.

V. Inilah yang diamalkan sehingga sekarang dan di sokong oleh abu daud.

 

Pendapat lain pula mengatakan ,

i.  Tanda fathah dan dhommah diletakkan didepan huruf.

ii. Tanda kasrah diletakkan di bawah dan bukan diletakkan pada satu tempat.

iii. Pendapat lain, kasrah diletakkan atas huruf dan di bawah tasydid. Tetapi ianya dhoif.

   Pendapat kedua

   ( Ahli Madinah  dan pengikutnya ahli Andalusia)

 menggunakan huruf dal yang senget sedikit. Diambil dari perkataan (syidda) yang bermaksud bersangatan. Dikatakan lebih bagus dari (syin) kerana ada dua dal dalam tiga huruf dalam satu kalimah, menjadi pilihan kerana mejoriti. Di letakkan di atas huruf secara terbalik apabila ia fathah, di letakkan di depan  secara menunggeng apabila dhommah dan di bawah apabila kasrah.

Kesimpulannya :

 

1)  Meletakkan tasydid tanpa perlu meletakkan baris.

2) Meletakkan kedua-duanya.

3) Ada baris ada tasydid kalau dihujung sahaja, kalau bukan di hujung letak tasydid sahaja tanpa baris. Ini kerana tanda tasydid dihujung selalu bertukar.

 

BAB KETIGA: HUKUM BAGI SETIAP HURUF YANG SUKUN DAN  HUKUM HURUF YANG BERBARIS SELEPASNYA

 

HUKUM BAGI SETIAP HURUF YANG SUKUN

ASAL USUL TANDA SUKUN

Berdasarkan beberapa pandangan, iaitu

·         Pandangan Khalil bin Ahmad dan Sahabatnya

 

-          Alamat sukun berasal dari kepala huruf jim ج iaitu berasal daripada perkataan جزم  yang bermaksud terputus ( dari satu huruf ke satu huruf yang lain ).

-          Alamat sukun berasal dari kepala huruf ha maftuhah حberdasarkan lafaz استرح yang bermaksud rehat ( ada pergerakan  tetapi sedikit sahaja ).

-          Alamat sukun itu berasal daripada kepala kha’خdaripada lafaz خفف yang bermaksud ringan ( ada pergerakan namun sedikit sahaja )

 

·         Pandangan Abu Daud

 

-          Alamat sukun itu berasal daripada bulatan kecil  (o)

-          Ini adalah pandangan kebanyakan Ahli Nu’tah Madinah, sebahagian Ahli Nu’tah Barat dan sebahagian daripada ahli-ahli Nu’tah Barat.

 

·         Pandangan Ahli Madinah

-          Alamat sukun itu berasal daripada huruf ha   (ﮬ).

TEMPAT DAN KEDUDUKAN SUKUN

Terdapat dua pandangan iaitu:

PERTAMA :

-          Akan ditulis diatas huruf sekiranya huruf yang sukun itu ialah  HURUF IZHAR dan tidak pada huruf idgham.

-          Menunjukkan isyarat kepada perlunya mengizharkan sebutan huruf tersebut

-          Inilah yang diamalkan.

 

KEDUA :

-          Akan ditulis sukun diatas semua huruf yang sukun ( tidak khusus kepada huruf izhar sahaja ).

-          Ini adalah pendapat yang dhoif.

 

HUKUM HURUF YANG BERBARIS SELEPASNYA

SEKIRANYA HURUF SELEPAS ADALAH :

·         HURUF IDHGAM KAMIL

-          Perlu letak tanda syaddah

-          Sebagai isyarat kepada sempurna idhgam ( makhraj huruf yang sukun itu tidak lagi kedengaran) huruf yang sukun itu dengan huruf yang selepasnya (قد سَّمع) . 

 

·         HURUF IDGHAM NAQIS

        Terdapat dua mazhab :

Ø  Mazhab pertama :

-            Tidak perlu letak tanda sukun diatas huruf yang idham naqis sebagai isyarat ianya bukan hukum izhar.

-            Dan tidak perlu tanda syaddah padanya isyarat kepada ia bukan hukum idgham kamil.

-            Inilah yang diamalkan ( أحطت )

 

Ø  Mazhab kedua :

-          Perlu letak tanda saddah isyarat kepada ianya adalah hukum idgham.

-          Dan perlu juga diletakkan tanda sukun diatas huruf yang diidghamkan itu isyarat kepada ini hukun idgham naqis.

-          Pandangan ini yang diamalkan oleh sebahagian Ahli-ahli Nu’tah Barat.

 

HUKUM HURUF YANG TERLETAK SELEPAS HURUF HIJAIYYAH YANG PEMBUKA SURAH

·         Dihimpukan huruf huruf tersebut dan dibariskan mengikut  barisnya sahaja samaada izhar,  ikhfa' , idgham kamil,  idgham naqis dan ini yang diamalkan ( الـــــم ).

 

·         Tiga pendapat mengenai qaedah hukum  huruf yang terletak selepasnya sakin.

Ø  Padanya idgham kamil ( ص ذِّكر )

Ø  Padanya idgham naqis ( ن وَّ القلم ) - (( ن وَالقلم

Ø  Padanya izhar atau ikhfa'   ص وَالقرءان) ) - ( طس تِـــلك )

 

 

 

Bab 2: HUKUM PADA SETIAP NUN MATI DAN TANWIN DAN HURUF YANG TERLETAK  SELEPASNYA

 

Hukum izhar

1-TANWIN

   a - Huruf izhar (أ،غ،ح،خ،ع،ه) jumhur

     -Abu Jaafar (ء،ه،ح،ع)

     - Kedudukan baris tanwin dlm keadaan sama (متساويتين ) (=)

   b- Selain izhar baris tanwin ditulis secara tidak selari atau tidak sama (الإتباع  )

   c- Huruf iqlab (ب)

     - Dua cara atau mazhab

        * Abu Daud yg diamalkan oleh kita skrg iaitu meletakkan tanda baris dan mim kecil

        *Ad Dani meletakkan kedua2 nya tanda dan baris

    d- Huruf idgham (ل،ر،ن،م)

        - Dua kaedah

        * Pertama meletakkan tasydid dan baris

         * Kedua meletakkan baris tanpa tasydid

2-NUN MATI

  a- Izhar

      *Meletakkan tanda sukun atau mati diatas nun mati

    b- Iqlab

      - Ada dua kaedah juga

       * Pertama meletakkan mim kecil tanpa tanda mati atau sukun di atas nun mati atau nun sakinah                  (Abu Daud)

       * Kedua tidak meletakkan kedua duanya (ad dani )

    c- Idgham

      - Dua kaedah 1 pengecualian

    * Kaedah pertama dengan meletakkan tasydid dan baris

   *Kedua tidak meletakkan tanda mati pada nun mati dan tidak meletakkan tasydid pada huruf selepasnya

 

     * Pengecualian pada empat kalimah dimana nun mati bertemu dengan hurus idgham tetapi dibaca izhar dan diletakkan tanda mati pada nun mati tersebut dlm satu kalimah .terdapat empat kalimah iaitu

    1- (قنوان)

     2- (صنوان)

     3-  (بنيان)

      4-(الدنيا)

 PENGENALAN DHABT DAN FAWASSIL

 

BAB PERTAMA: MENYATAKAN ALAMAT SETIAP DARIPADA BARIS DAN TANWIN HURUF.

 

BARIS

Baris terbahagi kepada 3jenis:

1)Al-Fathah: Alif kecil yang ditidurkan dari kiri ke kanan(fathah dibaringkan bagi mengelakkan perselisihan faham dengan alif yang biasa)

-Ulama berselilisih pendapat tentang tempat meletakkannya, ada pendapat mengatakan fathah diletakkan di atas huruf (yang kita amalkan), pendapat lain adalah fathah diletakkan di depan huruf, tetapi pendapat ni adalah dhaif     (قيل)

 

2)Ad-Dhommah: huruf wau kecil

-Ulama berselisih tentang tempat meletakkannya, pendapat pertama adalah meletakkan dhommah di atas huruf (yang diamalkan), ada pendapat mengatakan dhommah didepan huruf dan ada pendapat mengatakan pada huruf, tetapi kedua-dua pendapat terakhir ini adalah dhaif.

-ulama juga berselisih pendapat tentang mengekalkan kepala و  atau tidak, mazhab Masyariq  ( yang diamalkan) mengekalkan  dan mashab Magharibah tidak mengekalkan.

 

3)Al-Kasrah: huruf ya’ yang ditebalikkan dan dibuang kepala huruf ya’ seperti garisan dari kiri ke kanan

-Diletakkan di bawah huruf

Ketiga-tiga baris tersebut mempunyai pendapat ulama yang berbeza tentang peletakkan baris pada pembukaan surah (الم). Huruf-huruf pada pembukaan surah ini dikenali sebagai huruf fawatuhu suwar. Mazhab Masyariq tidak meletakkan baris manakal mazhab Magharibah meletakkan baris di atas huruf.

TANWIN

Tanwin adalah baris yang diduakan seperti fathatain,dhommatain dan kasratain. Tanwin terbahagi kepada dua iaitu:

 

1)Maqsur: tanwin yang ditambah alif

-Syarat penambahan alif adalah kalimah tersebut tidak mengandungi syarat tanwin ghairi maqsur.

Pada penandaan tanwin maqsur ada 4 mazhab

 

i) Mashab Khalil dan mazhab Musyaraqah

-Menulis baris tanwin di atas huruf sebelum huruf alif ( عليمًا) (yang diamalkan)

ii) Mashab As-Syaiqani, ahli Muqarabah, ahli Madinah, ahli Kuffah dan ahli Basrah

-Menulis baris tanwin dia atas huruf alif (عليماً)

iii) Alamat harakat ditulis di atas huruf sebelum alif, kemudian ditambah pula satu lagi baris bagi alamat tanwin di atas huruf alif (عليمَاً)

iv) Alamat harakat ditulis di atas huruf, alamat  tanwin ditulis di atas alif (عليمَاَ)

 

Keempat-empat mazhab ini diaplikasikan dalam tiga keadaan iaitu:

1.      Ketika mansub

2.      Ketika majrur

3.      Ketika maksur

 

 

2) Ghairi maqsur: tanwin yang tidak ditambah alif

 

Syarat tanwin ghairi maqsur ialah:

i)Huruf yang marfu(رؤف الرحيم)

ii)Diakhiri dengan ha’ taknis(رحمة)

iii)Huruf majrur(من غفور)

iv)Mansub tetapi diakhiri dengan hamzah.(ماء). Padanya terdapat 3mazhab iaitu:

1.      Diletakkan tanwin di atas hamzah (ماء ً ) (yang diamalkan)

2.      Tanwin diletakkan di atas alif kecil yang terletak selepas huruf hamzah (   ماءًا   )

3.      Alif kecil sebelum alif dan huruf hamzah diantara alif kecil dan alif besar, dan atas huruf hamzah diletakkan tanwin. ( مــــٰـــــئًا )